وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
بحر: رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی

---

تلمیح

بیت آخر: بقره، آیه ۱۵۳ // حدیث از رسول، صبر کلید گشایش مشکلات است

---

دردِه: عطا کن، بده
ساغر: پیاله، پیاله‌ی شراب
کف: پنجه، دست
«نِه»: قرار بده، بگذار
دلق: جبه، عبا، خرقه // پست، فرومایه
ازرق: آبی، کبود، نیلگون
فام: رنگ، مانند
ازرق فام: آبی‌رنگ، کبودرنگ
باده: نوشیدنی مستی‌آور، شراب، مِی
شیدا: آشفته، پریشان، دیوانه، مجنون، عاشق، آشفته از عشق
دلارام: آرامش‌دهنده‌ی دل، آن‌که مایه‌ی آرامش هاطر باشد، معشوق، محبوب، دلبر
سیم: نقره، سفید
سیم اندام: کسی که اندام وی سفید و تابان باشد
کام: خواسته‌ی دل، آرزو، لذت، خوشی، قدرت، توانایی

---

شرح ابیات

۱- ای ساقی، برخیز و جامی از می بده و با این‌کار خاک بر سر غم این روزهای‌مان بریز
۲- جام شراب را در دستم بگذار تا این خرقه‌ی کبود را از تن به در آورم
۳- هرچند این‌کار نزد عاقلان ننگ و ناشایست است، اما من که به دنبال آبرو و خوش‌نامی یا بدنامی در بین آنان نیستم
۴- شراب بده تا خاک بر سر این نفس بی‌عاقبت کنم و از این غرور رها شوم
۵- سینه‌ی من در آتش می‌سوزد و دود این آتش و گرمای آهی که از سینه‌ام بلند می‌شود، این زاهدان خام طبع و ناپخته را می‌سوزاند
۶- از تمام این مردم، چه دوست و چه غریبه، هیچ‌کس را محرم راز دل عاشق خود نمی‌دانم
۷- من با معشوقی آرامش دارم که از دلم به ناگهان تمام آرام و قرارم را برد
۸- بعد از دیدن آن دلبر نورانی و تابان، او برایم کافی است و دیگر میل دیدن هیچ دلبری را ندارم
۹- حافظ صبر داشته باش و سختی این روزها و شب‌ها را تحمل کن که صبر کلید تمام مشکلات است و عاقیبت یک روز به آرزوی خود خواهی رسید

---

برداشت

اهمیت ندادن به مشکلات و سختی‌ها، اهمیت ندادن به خواسته‌های نفسانی و غرور، تحمل سختی‌ها و صبر برای رسیدن به موفقیت و پیروزی

---

حاشیه نویسی

قرآن، سوره بقره، آیه ۱۵۳:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ إِنَّ اللَّـهَ مَعَ الصَّابِرِينَ

ای اهل ایمان، (در پیشرفت کار خود) از صبر و مقاومت کمک گیرید و به ذکر خدا و نماز توسّل جویید که خدا با صابران است. (ترجمه الهی قمشه‌ای)