غزل شماره ۹۷
تویی که بر سر خوبان کشوری چون تاج
سزد اگر همه دلبران دهندت باج
دو چشم شوخ تو برهم زده خطا و حبش
به چین زلف تو ماچین و هند داده خراج
بیاض روی تو روشن چو عارض رخ روز
سواد زلف سیاه تو هست ظلمت داج
دهان شهد تو داده رواج آب خضر
لب چو قند تو برد از نبات مصر رواج
از این مرض به حقیقت شفا نخواهم یافت
که از تو درد دل ای جان نمی‌رسد به علاج
چرا همی‌شکنی جان من ز سنگ دلی
دل ضعیف که باشد به نازکی چو زجاج
لب تو خضر و دهان تو آب حیوان است
قد تو سرو و میان موی و بر به هیئت عاج
فتاد در دل حافظ هوای چون تو شهی
کمینه ذره خاک در تو بودی کاج
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف
تویی:
که:
بر:
سر:
خوبان:
کشوری:
چون:
تاج:
سزد:
اگر:
همه:
دلبران:
دهندت:
باج:
دو:
چشم:
شوخ: طناز، بانشاط، شنگ، شاد، زنده‌دل
تو:
برهم:
زده:
خطا:
و:
حبش:
به:
چین:
زلف: گیسو، موی سر، جعد، طره، شعر
ماچین:
هند:
داده:
خراج:
بیاض:
روی:
روشن:
چو:
عارض: . عرض‌کننده، عریضه‌دهنده، شاکی // رویداد، پیشامد، حادثه // در فلسفه، ویژگی آنچه پیدا می‌شود و می‌گذرد و ثابت نیست // فرمانده‌ی لشکر // رخسار، چهره، روی
رخ: صورت، چهره، رخسار، سیما // برج قلعه // پهلوان، جنگجو // سیمرغ، عنقا
روز:
سواد:
سیاه:
هست:
ظلمت:
داج:
دهان:
شهد:
رواج:
آب:
خضر:
لب:
قند:
برد:
از:
نبات:
مصر:
این:
مرض:
حقیقت:
شفا:
نخواهم:
یافت:
درد:
دل:
ای:
جان:
نمی‌رسد:
علاج:
چرا:
همی‌شکنی:
من:
ز:
سنگ:
دلی:
ضعیف:
باشد:
نازکی:
زجاج:
حیوان:
است:
قد:
سرو:
میان:
موی:
هیئت:
عاج:
فتاد:
در:
حافظ:
هوای:
شهی:
کمینه:
ذره:
خاک:
بودی:
کاج:
۲-
بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف
تویی:
که:
بر:
سر:
خوبان:
کشوری:
چون:
تاج:
سزد:
اگر:
همه:
دلبران:
دهندت:
باج:
دو:
چشم:
شوخ: طناز، بانشاط، شنگ، شاد، زنده‌دل
تو:
برهم:
زده:
خطا:
و:
حبش:
به:
چین:
زلف: گیسو، موی سر، جعد، طره، شعر
ماچین:
هند:
داده:
خراج:
بیاض:
روی:
روشن:
چو:
عارض: . عرض‌کننده، عریضه‌دهنده، شاکی // رویداد، پیشامد، حادثه // در فلسفه، ویژگی آنچه پیدا می‌شود و می‌گذرد و ثابت نیست // فرمانده‌ی لشکر // رخسار، چهره، روی
رخ: صورت، چهره، رخسار، سیما // برج قلعه // پهلوان، جنگجو // سیمرغ، عنقا
روز:
سواد:
سیاه:
هست:
ظلمت:
داج:
دهان:
شهد:
رواج:
آب:
خضر:
لب:
قند:
برد:
از:
نبات:
مصر:
این:
مرض:
حقیقت:
شفا:
نخواهم:
یافت:
درد:
دل:
ای:
جان:
نمی‌رسد:
علاج:
چرا:
همی‌شکنی:
من:
ز:
سنگ:
دلی:
ضعیف:
باشد:
نازکی:
زجاج:
حیوان:
است:
قد:
سرو:
میان:
موی:
هیئت:
عاج:
فتاد:
در:
حافظ:
هوای:
شهی:
کمینه:
ذره:
خاک:
بودی:
کاج:
شرح ابیات
۱-۲-