وزن: فاعلن مفاعیلن فاعلن مفاعیلن
بحر: مقتضب مثمن مطوی مقطوع

---

وقت:
را:
غنیمت:
دان:
آن:
قدر:
که:
بتوانی:
حاصل:
از:
حیات:
ای:
جان:
این:
دم:
است:
تا:
دانی:
کام: خواسته‌ی دل، آرزو، لذت، خوشی، قدرت، توانایی
بخشی:
گردون: چرخ و فلک گردنده، این دنیا
عمر:
در:
عوض:
دارد:
جهد:
کن:
دولت: دارایی، ثروت، مال // زمان حکومت بر یک منطقه // آنچه به گردش زمان و نوبت از یکی به دیگری برسد // گردش نیکی به سود کسی
داد:
عیش: خوشی، شادمانی، خوش‌گذرانی، زیستن، زندگی
بستانی:
باغبان:
چو:
من:
زین:
جا:
بگذرم:
حرامت:
باد:
گر:
به:
جای:
سروی:
غیر:
دوست:
بنشانی:
زاهد: با تقوا، پارسا، کسی که دنیا را به خاطر آخرت ترک گوید // در شعر حافظ زاهد معمولا بار معنایی مثبتی ندارد و کنایه‌ای است به افراد ریا کار که دین را بهانه‌ی نیات خود می‌کنند یا کسانی که عشق به خدا و معبود را درست درک نکرده و تنها درگیر ظواهر دین هستند. حافظ معمولا در مقابل زاهد، خود یا کسانی را قرار می‌دهد که با عبارات چون رند، عارف یا امثال اینها خطابشان می‌کند
پشیمان:
ذوق:
باده: نوشیدنی مستی‌آور، شراب، مِی
خواهد:
کشت:
عاقلا:
مکن:
کاری:
کآورد:
پشیمانی:
محتسب:
نمی‌داند:
صوفی: پیرو طریقه تصوف، پشمینه‌پوش
جنس:
خانگی:
باشد:
همچو:
لعل: سنگی قیمتی به رنگ قرمز(سرخ)، مجازاً شراب انگوری نیز معنی می‌دهد
رمانی:
با:
دعای:
شبخیزان:
شکردهان:
مستیز:
پناه:
یک:
اسم:
خاتم:
سلیمانی:
پند:
عاشقان:
بشنو:
و:
طرب: شادی، شادمانی، خوشی، سرور، نشاط، رامش، عیش، عشرت
بازآ:
کاین:
همه:
نمی‌ارزد:
شغل:
عالم:
فانی:
یوسف:
عزیزم:
رفت:
برادران:
رحمی:
کز:
غمش:
عجب:
بینم:
حال:
پیر:
کنعانی:
پیش:
رندی:
مزن:
نتوان:
گفت:
طبیب:
نامحرم:
درد:
پنهانی:
می‌روی:
مژگانت:
خون:
خلق:
می‌ریزد:
تیز:
جانا:
ترسمت:
فرومانی:
دل:
ز:
ناوک:
چشمت:
گوش:
داشتم:
لیکن:
ابروی:
کماندارت:
می‌برد:
پیشانی:
جمع:
احسانی:
حافظ:
پریشان:
شکنج:
گیسویت:
مجمع:
پریشانی:
تو:
فارغی:
ما:
نگار:
سنگین:
خود:
بخواهم:
آصف:
ثانی:

---

شرح ابیات

۱-
۲-

---

حاشیه نویسی