غزل شماره ۶۴
اگر چه عرض هنر پیش یار بی‌ادبیست
زبان خموش ولیکن دهان پر از عربیست
پری نهفته رخ و دیو در کرشمه حسن
بسوخت دیده ز حیرت که این چه بوالعجبیست
در این چمن گل بی خار کس نچید آری
چراغ مصطفوی با شرار بولهبیست
سبب مپرس که چرخ از چه سفله پرور شد
که کام بخشی او را بهانه بی سببیست
به نیم جو نخرم طاق خانقاه و رباط
مرا که مصطبه ایوان و پای خم طنبیست
جمال دختر رز نور چشم ماست مگر
که در نقاب زجاجی و پرده عنبیست
هزار عقل و ادب داشتم من ای خواجه
کنون که مست خرابم صلاح بی‌ادبیست
بیار می که چو حافظ هزارم استظهار
به گریه سحری و نیاز نیم شبیست
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف
اگر:
چه:
عرض:
هنر:
پیش:
یار:
بی‌ادبیست:
زبان:
خموش: خاموش، ناروشن // آرام، ساکت، بی‌صدا
ولیکن:
دهان:
پر:
از:
عربیست:
پری: موجود افسانه‌ای به‌صورت زنی بسیارزیبا که مانند فرشته بال دارد و پرواز می‌کند و در زیبایی نقیض دیو است // مجاز از زن زیبا
نهفته:
رخ: صورت، چهره، رخسار، سیما // برج قلعه // پهلوان، جنگجو // سیمرغ، عنقا
و:
دیو:
در:
کرشمه: ناز، اشاره با چشم و ابرو
حسن:
بسوخت:
دیده:
ز:
حیرت: سرگشتگی، سرگردانی، خیرگی، آشفتگی، اعجاب، بهت، تردید، تعجب
که:
این:
بوالعجبیست:
چمن:
گل:
بی:
خار:
کس:
نچید:
آری:
چراغ:
مصطفوی:
با:
شرار:
بولهبیست:
سبب:
مپرس:
چرخ:
سفله:
پرور:
شد:
کام: خواسته‌ی دل، آرزو، لذت، خوشی، قدرت، توانایی
بخشی:
او:
را:
بهانه:
سببیست:
به:
نیم:
جو:
نخرم:
طاق:
خانقاه:
رباط:
مرا:
مصطبه:
ایوان: بارگاه، قصر، کاخر، کاخ پادشاهی // درگاه، رواق، صفه، پیشگاه اتاق // قسمتی از ساختمان که جلوی آن باز و بی در و پنجره باشد
پای:
خم: قوس، انحنا، کج، قسمت دارای پیچیدگی، پیچ، پیچ و تاب // چین و شکن زلف // طاق و ایوان عمارت // خانه‌ی زمستانی
طنبیست:
جمال: زیبایی
دختر:
رز: انگور // باغ، باغ انگور // مجاز از شراب
نور:
چشم:
ماست:
مگر:
نقاب:
زجاجی:
پرده:
عنبیست:
هزار:
عقل:
ادب:
داشتم:
من:
ای:
خواجه: آقا، مهتر، بزرگ، صاحب، سرور، دولتمند، مال‌دار، شیخ، خداوند
کنون:
مست:
خرابم:
صلاح:
بیار:
می:
چو:
حافظ:
هزارم:
استظهار:
گریه:
سحری:
نیاز:
شبیست:
۲-
بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف
اگر:
چه:
عرض:
هنر:
پیش:
یار:
بی‌ادبیست:
زبان:
خموش: خاموش، ناروشن // آرام، ساکت، بی‌صدا
ولیکن:
دهان:
پر:
از:
عربیست:
پری: موجود افسانه‌ای به‌صورت زنی بسیارزیبا که مانند فرشته بال دارد و پرواز می‌کند و در زیبایی نقیض دیو است // مجاز از زن زیبا
نهفته:
رخ: صورت، چهره، رخسار، سیما // برج قلعه // پهلوان، جنگجو // سیمرغ، عنقا
و:
دیو:
در:
کرشمه: ناز، اشاره با چشم و ابرو
حسن:
بسوخت:
دیده:
ز:
حیرت: سرگشتگی، سرگردانی، خیرگی، آشفتگی، اعجاب، بهت، تردید، تعجب
که:
این:
بوالعجبیست:
چمن:
گل:
بی:
خار:
کس:
نچید:
آری:
چراغ:
مصطفوی:
با:
شرار:
بولهبیست:
سبب:
مپرس:
چرخ:
سفله:
پرور:
شد:
کام: خواسته‌ی دل، آرزو، لذت، خوشی، قدرت، توانایی
بخشی:
او:
را:
بهانه:
سببیست:
به:
نیم:
جو:
نخرم:
طاق:
خانقاه:
رباط:
مرا:
مصطبه:
ایوان: بارگاه، قصر، کاخر، کاخ پادشاهی // درگاه، رواق، صفه، پیشگاه اتاق // قسمتی از ساختمان که جلوی آن باز و بی در و پنجره باشد
پای:
خم: قوس، انحنا، کج، قسمت دارای پیچیدگی، پیچ، پیچ و تاب // چین و شکن زلف // طاق و ایوان عمارت // خانه‌ی زمستانی
طنبیست:
جمال: زیبایی
دختر:
رز: انگور // باغ، باغ انگور // مجاز از شراب
نور:
چشم:
ماست:
مگر:
نقاب:
زجاجی:
پرده:
عنبیست:
هزار:
عقل:
ادب:
داشتم:
من:
ای:
خواجه: آقا، مهتر، بزرگ، صاحب، سرور، دولتمند، مال‌دار، شیخ، خداوند
کنون:
مست:
خرابم:
صلاح:
بیار:
می:
چو:
حافظ:
هزارم:
استظهار:
گریه:
سحری:
نیاز:
شبیست:
شرح ابیات
۱-۲-